Nội dung viral phản cảm: Góc khuất phía sau những lượt xem triệu view

Trong thời đại mạng xã hội bùng nổ, nội dung viral đã trở thành mục tiêu mà bất kỳ cá nhân, nhãn hàng hay nhà sáng tạo nào cũng hướng tới. 

Những video triệu view, bài đăng hàng chục nghìn lượt chia sẻ có thể mang lại danh tiếng, lợi nhuận và sức ảnh hưởng mạnh mẽ. Tuy nhiên, đằng sau ánh hào quang ấy, một xu hướng đáng lo ngại đã xuất hiện: nội dung viral phản cảm. 

Đây là loại nội dung gây chú ý bằng sự sốc, gây tranh cãi hoặc vượt quá giới hạn chuẩn mực, để rồi tạo nên hậu quả xã hội và pháp lý khó lường.

1. Nội dung viral là gì và vì sao dễ trở thành “con dao hai lưỡi”?

Nội dung viral là những thông tin, hình ảnh, video hoặc ý tưởng được lan truyền với tốc độ chóng mặt trên các nền tảng số. Chúng thường chạm đúng tâm lý đám đông, khơi gợi cảm xúc mạnh mẽ (thích thú, bất ngờ, phẫn nộ) và nhờ vậy dễ dàng bùng nổ.

Tuy nhiên, chính vì nhu cầu “câu view – câu like” mà nhiều nhà sáng tạo sẵn sàng đánh đổi, bất chấp sản xuất những nội dung phản cảm. Từ việc bịa đặt câu chuyện gây sốc, phát ngôn xúc phạm, cho đến những thử thách nguy hiểm, tất cả đều có thể biến một video thành nội dung viral, nhưng lại khiến xã hội trả giá đắt bằng sự lệch chuẩn giá trị, thông tin sai lệch hoặc tâm lý tiêu cực.

Xem thêm: Lỗi kỹ thuật khi làm content: Những sai lầm cần tránh để xây dựng nội dung hiệu quả

2. Đặc điểm nhận diện nội dung viral phản cảm

Không phải cứ nội dung nào nhiều lượt xem đều mang tính tích cực. Các nghiên cứu truyền thông đã chỉ ra một số đặc điểm dễ nhận diện của nội dung viral phản cảm:

• Dựa vào yếu tố sốc hoặc tục tĩu: Tiêu đề giật gân, hình ảnh gợi cảm, phát ngôn nhạy cảm… nhằm đánh vào sự tò mò bản năng.
   
• Khai thác nỗi đau hoặc bi kịch: Biến những sự kiện buồn thành công cụ “câu view”, dẫn đến sự phản cảm và thiếu nhân văn.
   
• Lan truyền thông tin sai sự thật: Dùng tin giả, tin đồn hoặc cắt ghép sai lệch để đánh lừa dư luận.
   
• Thử thách nguy hiểm: Kêu gọi cộng đồng tham gia những hành động gây hại cho bản thân và người khác.
   

Những đặc điểm này cho thấy, dù có thể tạo hiệu ứng lan truyền nhanh chóng, nội dung viral theo hướng phản cảm lại tiềm ẩn hậu quả nghiêm trọng cả về đạo đức lẫn pháp lý.

3. Vì sao nội dung viral phản cảm vẫn bùng nổ?

Có ba nguyên nhân chính lý giải cho hiện tượng này:

3.1. Thuật toán mạng xã hội

Các nền tảng ưu tiên hiển thị nội dung có nhiều tương tác. Chính vì vậy, video gây phẫn nộ hoặc tranh cãi lại càng dễ được đề xuất rộng rãi. Hậu quả là “càng phản cảm, càng viral”.

3.2. Tâm lý đám đông

Người dùng Internet thường bị cuốn hút bởi những gì “khác thường”. Khi một video bị chê phản cảm, paradox thay, nó lại càng kích thích trí tò mò khiến nhiều người vào xem.

3.3. Lợi ích kinh tế

Lượt xem cao đồng nghĩa với cơ hội kiếm tiền từ quảng cáo, bán hàng, tăng follow. Một số cá nhân sẵn sàng bất chấp để biến nội dung viral thành công cụ thu lợi.

Xem thêm: Chạy theo trend nhưng không liên quan đến thương hiệu: Con dao hai lưỡi trong content marketing

4. Hệ quả tiêu cực của nội dung viral phản cảm

Nếu nhìn thoáng qua, nội dung phản cảm chỉ mang tính giải trí. Nhưng thực tế, hệ quả của nó rất nặng nề:

• Với cá nhân: Người sáng tạo có thể bị cộng đồng tẩy chay, mất uy tín, thậm chí bị xử phạt hành chính hoặc hình sự nếu vi phạm pháp luật.
   
• Với xã hội: Giá trị văn hóa bị lệch chuẩn, trẻ em và thanh thiếu niên tiếp nhận thông điệp sai lệch, dễ bắt chước những hành vi nguy hiểm.
   
• Với thương hiệu: Doanh nghiệp sử dụng nội dung phản cảm để viral có thể đạt hiệu quả ngắn hạn nhưng lại hứng chịu làn sóng tẩy chay dài hạn, gây thiệt hại nặng nề về hình ảnh.

Một ví dụ thực tế là nhiều YouTuber, TikToker tại Việt Nam từng bị xử phạt vì đăng tải video có nội dung phản cảm, ảnh hưởng đến thuần phong mỹ tục. Họ có thể nổi lên trong một thời gian ngắn nhưng cuối cùng lại bị mất kênh, mất thương hiệu cá nhân và thậm chí phải đối mặt với trách nhiệm pháp lý.

5. Khung pháp lý điều chỉnh nội dung viral phản cảm

Theo quy định của pháp luật Việt Nam, những hành vi lan truyền nội dung viral có yếu tố phản cảm có thể bị xử lý dựa trên:

• Luật An ninh mạng 2018: Cấm đăng tải, chia sẻ thông tin bịa đặt, xúc phạm danh dự, đạo đức xã hội.
   
• Nghị định 15/2020/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 14/2022/NĐ-CP): Quy định xử phạt từ 10 – 70 triệu đồng đối với hành vi cung cấp thông tin sai sự thật, xuyên tạc, phản cảm trên mạng.
   
• Luật Trẻ em 2016: Nghiêm cấm việc đăng tải hình ảnh, video xâm hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của trẻ em.

Điều này khẳng định: sản xuất nội dung viral không đồng nghĩa với việc được miễn trừ trách nhiệm pháp lý. Ngược lại, nếu vượt ranh giới cho phép, người sáng tạo hoàn toàn có thể bị chế tài nghiêm khắc.

6. Nội dung viral tích cực – hướng đi bền vững

Trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt của truyền thông số, thay vì chạy theo phản cảm, người sáng tạo nên tập trung vào nội dung viral tích cực. Đó có thể là:

• Video lan tỏa giá trị nhân văn, câu chuyện truyền cảm hứng.
   
• Kiến thức hữu ích được truyền tải theo cách sáng tạo, dễ nhớ.
   
• Chiến dịch truyền thông thương hiệu gắn liền với trách nhiệm xã hội.

Nhiều thương hiệu lớn đã chứng minh rằng, nội dung viral hoàn toàn có thể đạt hàng triệu lượt xem mà vẫn duy trì tính văn minh, nhân văn. Ví dụ như các chiến dịch quảng bá gắn với hoạt động bảo vệ môi trường, phòng chống dịch bệnh, hay khuyến khích lối sống lành mạnh.

Xem thêm: Các kỹ thuật storytelling cơ bản – Bí quyết viết content chạm đến cảm xúc người đọc

7. Làm sao để kiểm soát ranh giới giữa sáng tạo và phản cảm?

Người sáng tạo nội dung, doanh nghiệp và cả cơ quan quản lý cần phối hợp để kiểm soát vấn đề này:

• Người sáng tạo: Trước khi đăng tải, cần tự hỏi liệu nội dung có vi phạm thuần phong mỹ tục, pháp luật hay gây hại cho người khác không.
   
• Doanh nghiệp: Nên xây dựng bộ quy tắc truyền thông nội bộ, tránh “câu view” bằng mọi giá.
   
• Cơ quan quản lý: Tăng cường giám sát, xử phạt nghiêm minh và đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng.

8. Tương lai của nội dung viral – lựa chọn giữa giá trị và phản cảm

Có thể nói, nội dung viral sẽ tiếp tục là xu hướng chủ đạo của kỷ nguyên số. Nhưng tương lai của nó phụ thuộc vào cách cộng đồng định hình. Nếu người dùng dần quay lưng với sự phản cảm và ủng hộ nội dung nhân văn, xã hội sẽ có môi trường truyền thông lành mạnh hơn. Ngược lại, nếu chạy theo sự tò mò tức thời, vòng xoáy phản cảm sẽ ngày càng mở rộng.

Kết luận

Nội dung viral là công cụ mạnh mẽ để lan tỏa thông điệp và xây dựng ảnh hưởng. Nhưng khi bị lạm dụng theo hướng phản cảm, nó trở thành mối đe dọa đối với văn hóa, pháp luật và giá trị cộng đồng. Người sáng tạo cần hiểu rằng, một lượt xem có thể mang lại lợi ích ngắn hạn, nhưng chỉ có nội dung tích cực mới tạo dựng uy tín lâu dài.